İNFAZ KANUNU VE KOŞULLU SALIVERME
Halk arasında İnfaz Kanunu olarak bilinen bu Kanun, hukuk sistemimizde 5275 sayılı Ceza ve güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun olarak geçmektedir.
Bu Kanun’un amacı, ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazına ilişkin usûl ve esasları düzenlemektir. Ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazının amacı ise; 5275 sayılı Kanun’da öncelikle genel ve özel önlemeyi sağlamak, bu maksatla hükümlünün yeniden suç işlemesini engelleyici etkenleri güçlendirmek, toplumu suça karşı korumak, hükümlünün; yeniden sosyalleşmesini teşvik etmek, üretken ve kanunlara, nizamlara ve toplumsal kurallara saygılı, sorumluluk taşıyan bir yaşam biçimine uyumunu kolaylaştırmak olarak belirtilmiştir.
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun, mahkumların koşullu salıverilme durumlarının belirlendiği kanun maddelerinden oluşur. Koşullu Salıverme (Şartlı Tahliye ), hükümlünün hapis cezasının bir bölümünü iyi halli olarak cezaevinde geçirdikten sonra cezasının kalan kısmının, cezaevi dışında denetim altında olmak suretiyle infaz edilmesini sağlayan bir infaz hukuku kurumudur. 5275 sayılı Kanun’un 107’ınci maddesinde koşullu salıverilme hakkından yararlanabilmek için mahkumun infaz süresini iyi halli geçirmiş olması gerektiği belirtilmiştir.
KOŞULLU SALIVERİLME İÇİN İNFAZ KURUMUNDA GEÇİRİLMESİ GEREKEN SÜRELER NE KADARDIR?
5275 sayılı Kanun’da koşullu salıverme için infaz Kurumunda Geçirilmesi gereken süreler yer almaktadır.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar otuz yılını, Müebbet hapis cezası almış mahkumlar, yirmi dört yılını, diğer süreli hapis cezalarına mahkûm edilmiş olanlar cezalarının yarısını infaz kurumunda infaz kurumunda iyi halli olarak çekmeleri durumunda koşullu salıverilmeden yararlanabilirler. Nitekim, 14/04/2020 tarihli değişiklikten önce diğer süreli hapis cezalarına mahkûm edilmiş olanlar cezalarının 2/3 ‘ünü infaz kurumunda iyi halli olarak çekmeleri durumunda koşullu salıverilmeden yararlanabilirlerdi. 14 Nisan 2020 tarihinde kabul edilen değişiklik ile bu süre 1/2’ye düşürülmüştür. Yani yeni düzenlemeyle hükümlü, hakkında tayin edilen hapis cezasının yarısını cezaevinde iyi halli geçirdikten sonra koşullu salıverme hakkını elde etmiştir.
Bilindiği üzere; İnfaz rejiminde yapılan kanun değişiklikleri kural olarak “derhal uygulama ilkesine” tabidir. Başka bir değişle bu alanda yapılan değişiklikler geçmişe yürümez. Bu kuralın istisnaları ise 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 7’nci maddesinin üçüncü fıkrasında; “…Hapis cezasının ertelenmesi, koşullu salıverilme ve tekerrürle ilgili olanlar hariç; infaz rejimine ilişkin hükümler, derhal uygulanır…”. Şeklinde yer almaktadır. Ayrıca, aynı kanun maddesinin 2. fıkrasında da; “…Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan Kanun ile sonradan yürürlüğe giren Kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olan Kanun uygulanır ve infaz olunur…” hükmü ile “lehe kanun” düzenlemesi mevcuttur. Bu kapsamda yukarıda bahsedilen Koşullu Salıverme ile ilgili 1/2’lik oran değişikliği geriye dönük olarak tatbik edilebilecektir.
Fakat, 1/2’lik oranın uygulanmayacağı, bazı suçlar ve belli ceza miktarları şu şekildedir;
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun; Kasten öldürme suçlarından (TCK madde 81, 82 ve 83) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan (TCK madde 87, fıkra iki, bent d) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
İşkence suçundan (TCK madde 94 ve 95) ve eziyet suçundan (madde 96) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
Cinsel saldırı (TCK madde 102, ikinci fıkra hariç), reşit olmayanla cinsel ilişki (TCK madde 104, ikinci ve üçüncü fıkra hariç) ve cinsel taciz (TCK madde 105) suçlarından süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan (TCK madde 102, 103, 104 ve 105) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,
Özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan (TCK madde 132, 133, 134, 135, 136, 137 ve 138) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar,
Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan (TCK madde 188) hapis cezasına mahkûm olan çocuklar,
Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk suçlarından (TCK madde 326 ilâ 339) süreli hapis cezasına mahkûm olanlar, cezalarının “2/3’ünü” infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler.
Ayrıca, suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olan çocuklar ile 1/1/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olanlar hakkında koşullu salıverilme oranı “2/3” olarak uygulanacaktır.
Yine, Birden fazla ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına veya ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezasına mahkûmiyet halinde otuz altı,
Birden fazla müebbet hapis cezasına mahkûmiyet halinde otuz,
Bir ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet halinde en fazla otuz altı,
Bir müebbet hapis cezası ile süreli hapis cezasına mahkûmiyet halinde en fazla otuz,
Birden fazla süreli hapis cezasına mahkûmiyet halinde en fazla yirmisekiz yıl ınfaz kurumunda geçirilmesi gereken süreler olarak belirlenmiştir.
Ayrıca Kanunun 108’inci maddesinin 9’uncu fıkrasında yer alan hükümlere göre; 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 102’nci maddesinin ikinci fıkrasında tanımlanan cinsel saldırı suçundan,
103 üncü maddesinde tanımlanan çocukların cinsel istismarı suçundan,
104 üncü maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrasında tanımlanan reşit olmayanla cinsel ilişki suçundan,
188 inci maddesinde tanımlanan uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan dolayı hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında süreli hapis cezaları bakımından koşullu salıverilme oranı 3/4 olarak belirlenmiştir.
Diğer yandan, kamuoyunda infaz yasası olarak bilinen ve 5275 sayılı Kanun’un Koşullu salıvermeye ilişkin hükümlerinde; yukarıda belirttiğimiz değişiklikleri getiren 7242 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un “EŞİTLİK İLKESİNE” aykırı olarak düzenlemeler getirdiği gerekçesiyle, Kanun’un iptali istemiyle Anayasa Mahkemesine yapılan başvuru esastan görüşülerek reddedilmiştir.
