ADLİ SİCİL (SABIKA) VE ARŞİV KAYDININ SİLİNMESİ

Özellikle halk arasında Sabıka kaydı olarak da bilinen adli sicil kaydı gündelik hayatımızda önemli bir yer tutmaktadır. Yapacağımız İş başvurularında, memurluk, polislik, askerlik ve diğer resmi işlerde başvuru yapacağımız yerler genel itibariyle adli sicil kaydı istemektedir. İstenen adli sicil kayıtlarında sabıka gözükmesi durumunda kurum ve kuruluşlar sabıka kaydı olan kişileri istihdam etmek istememektedir. Bu durumda kişilerin mağduriyet yaşamalarına neden olmaktadır. Bu mağduriyetin oluşmaması için adli sicil kaydının silinmesi için gereken şartların neler olduğunu incelemekte fayda vardır.

ADLİ SİCİL(SABIKA) KAYDI NEDİR?

Adli sicil kaydı, diğer bir ifadeyle sabıka kaydı, kesinleşmiş ceza ve güvenlik tedbirleri ile mahkumiyete ilişkin bilgilerin bulunduğu kayda verilen isimdir. Adli sicil kaydına  https://www.turkiye.gov.tr/ adresinden, adli sicil müdürlüklerinden, kaymakamlıklardan, adliyelerden, ya da büyükelçiliklerden erişilebilmektedir.

ADLİ SİCİL KAYDINDA YER ALACAK BİLGİLER NELERDİR?

Adli sicil kaydında yer alacak bilgilere ilişkin 5352 sayılı Adli sicil Kanun’unda açıkça düzenleme yapılmıştır. Kanun’un 4. Maddesinde Türk mahkemeleri tarafından vatandaş veya yabancı hakkında verilmiş ve kesinleşmiş mahkûmiyet hükümlerinin adlî sicile kaydedileceği düzenlenmiştir. Dolayısıyla bu hükümler adli sicil kaydında yer alır. Burada ana husus verilen mahkeme kararlarının kesinleşmiş olmasıdır.

 Bu hükümler şunlardır;

• Hapis Cezalarına İlişkin hükümler
• Para Cezaları İlişkin Hükümler
• Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Hükümler

ADLİ SİCİL KAYDINDA YER ALMAYAN BİLGİLER NELERDİR?

Adli sicil kaydında yer almayan karara ilişkin 5352 sayılı Adli sicil Kanun’unda açıkça düzenleme yapılmıştır. Kanun’un 5. Maddesinde adli sicil kaydında yer almayacak mahkeme kararları sayma usulüyle belirtilmiştir.

Bu kararlar şunlardır;

• Disiplin suçlarına ve sırf askerî suçlara ilişkin mahkûmiyet hükümleri,
• Disiplin veya tazyik hapsine ilişkin kararlar,
• İdarî para cezasına ilişkin kararlar,

Ayrıca bazı kararlar ise adli sicil kaydının özel bir bölümünde tutulmaktadır. Yani, bu kararlar sabıka kaydı aldığımızda bu kayıtlar burada görülmemektedir. Bunlar;

• Kamu davasının açılmasının ertelenmesi Kararı
• Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı

ADLİ SİCİL KAYDI HANGİ HALLERDE SİLİNİR?

Yukarıda belirttiğimiz üzere hapis cezası, para cezası ve güvenlik tedbirlerine ilişkin mahkeme kararları kesinleşmesiyle adli sicil kaydına geçilir. Ancak, eğer ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazı tamamlanmışsa bu kayıtlar kural olarak kendiliğinden silinir. Adli sicil kaydındaki bilgilerin silinmesine ilişkin olarak 5352 Sayılı Adli Sicil Kanun’unun 9. Maddesinde düzenlemelere yer verilmiştir.  Burada her ceza için kaydın silinmesi gereken zaman farklılık arz etmektedir. Yani cezalar infaz edildikten sonra silinir. Örneğin; para cezası verilmişse para cezası ödendikten sonra adli sicil kaydının silinmesi söz konusu olacaktır. Ancak, hapis cezalarında bir kişi koşullu salıverme ve denetimli serbestlikle tahliye edilmişse bu kişinin infazı devam etmiş sayılır. Dolayısıyla adli sicil kaydı silinmez. Nitekim, koşullu salıverme ve denetim süresi sona erdiği tarihte infaz süresi son bulmuş sayılacağından, bu tarihten itibaren adli sicil kaydının silinmesi söz konusu olacaktır.

Diğer yandan, Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık halinde de adli sicil kaydı silinir. Yine, Ceza zamanaşımının dolması, Genel af, İşlenen fiilin suç olmaktan çıkarılması ve kişinin ölümü halinde de adli sicil kaydı silinir.

ADLİ SİCİL KAYDI NASIL SİLİNİR?

Kural olarak, eğer ceza ve güvenlik tedbiri infazı tamamlanırsa tamamlanmayla birlikte adli sicil kaydı Genel Müdürlükçe kendiliğinden silinir ve arşiv kaydına alınır. Ancak adli sicil Kaydını tutan Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü çoğu zaman iş yoğunluğu sebebiyle bu işlemi yapamamakta ve şartları kişi taşımasına rağmen adli sicil kaydında sabıkası hala gözükmektedir. İşte bu tarz durumlarda yapılması gereken Adalet Bakanlığı/ Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne sicilin silinmesi için başvuruda bulunmaktır. Kişinin başvurusuna istinaden Genel Müdürlük adli sicil kaydını sildikten sonra bu kaydı ARŞİV kaydına atmaktadır. Bu kişinin dosyası kural olarak 5 Yıl süre ile arşiv kaydında tutulur.

ADLİ SİCİL KAYDI SİLİNMESİ İÇİN İSTENEN BELGELER NELERDİR?

Adalet Bakanlığı/ Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne sicilin silinmesi için başvuruda bulunana kişilerden bir takım belgeler istenmektedir. İstenen Belgeler Şunlardır;

• Adalet Bakanlığı/ Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğüne Hitaben yazılmış Talep Dilekçesi
• Başvurucunun Adli Sicil Belgesi
• Yerine Getirme Fişi
• Kimlik Fotokopisi
• Eğer adli sicil Kaydı silinmesi işlemi Vekaletname ile  yaptırılacaksa vekaletnamede mutlaka bu hususa ilişkin yetki bulunmalı

ADLİ SİCİL ARŞİV KAYDI NEDİR?

Adli sicil kaydının silinmesinin ardından kişinin adli geçmişi arşive alınıp depolandığı ve saklanmaya devam ettiği yer ADLİ SİCİL ARŞİV KAYDI adı verilir. Arşiv kayıtlarındaki bilgiler, insanların yaşamlarında önemli hak mahrumiyetlerini sebep olabileceği için adli geçmişinde çeşitli sorunlar olan kişilerin arşiv kaydının silinmesi önemlidir. Dolayısıyla, Adli sicil arşiv kaydı, infazı tamamlanmış, yerine getirilmiş cezalara ait adli sicil bilgilerinin kayıtlı tutulduğu kayıttır. İnfazın tamamlanması demek ise ; hapis cezası varsa tüm sürenin tamamlanması veyahut erteleme varsa erteleme süresinin dolması, para cezası varsa ödenmiş olması demektir. Bu şartları sağlandığında re’sen veya talep üzerine sabıka kaydı silinir ve artık ADLİ SİCİL ARŞİV kaydına dönüşür. Bu durumda Adli sicil kaydı alındığında artık kişinin sabıka kaydı yer almamaktadır.

ADLİ SİCİL ARŞİV KAYDI NE ZAMAN SİLİNİR?

Adli sicil kaydı ile adli sicil arşiv kaydı aynı şey değildir. Adli sicil kaydından silinen kayıtlar arşiv kaydına kaydedilir. Arşiv kaydı da kural olarak 5 yıl sonra silinir. Bu süre infazın tamamlandığı tarihten itibaren başlamaktadır.

ADLİ SİCİL ARŞİV KAYDI NASIL SİLİNİR?

5352 sayılı Adli Sicil Kanunu’nun 9 ve 12. maddelerinde arşiv kaydının nasıl silineceği düzenlenmiştir.

Arşiv kaydının silinmesi nedenlerinden birisi hükümlünün ölümüdür.

Diğer yandan Anayasanın 76’ncı maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren; adli sicilde yer alan bilgilerin arşiv kaydına transferi için karar verilen ve bu esnada memnu hakların iadesi talebi kabul gören kişilerin arşiv kaydının silinmesi için 15 yıllık sürenin dolması, Memnu haklarının iadesinin yapılmadığı kimselerde ise bu süre 30 yıllık sürenin dolmasıyla adli sicil arşiv kaydı silinmektedir.

Ayrıca, mahkumiyet kayıtlarının arşiv kaydına aktarılmasından sonra 5 yıl sürenin geçmesiyle arşiv kaydının silinmesi mümkündür. Yine, fiilin suç olmaktan çıkarılması, yeniden yargılama yapılması, kanun yararına bozma gibi durumlarda da önceki mahkumiyete ilişkin arşiv kaydı tamamen silinmektedir.

MEMNU HAKLARIN İADESİ (YASAKLANMIŞ HAKLARIN GERİ VERİLMESİ) KARARI NEDİR?

Ceza yargılamasında bazen mahkeme hükümlü hakkında hak yoksunluğuna karar verebilir. Böyle bir hak yoksunluğu kararı varsa kişinin yargılandığı mahkemeye veya bulunduğu ildeki aynı derecedeki mahkemeye müracaat edip, hak yoksunluğu kararının kaldırılarak, memnu hakların iadesine karar verilmesini isteyebilir. Bundan dolayı Memnu hakların iadesi, bir başka ifadeyle yasaklanmış hakların geri verilmesi demektir. Bu husus, 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu madde 13/A’da açıkça düzenlenmiştir. Hükmü kesinleşen kişi hakkında bir cezaya mahkumiyet nedeniyle Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunların meydana getirdiği yasaklılıkları ortadan kaldıran bir müessesedir.

MEMNU HAKLARIN İADESİ (YASAKLANMIŞ HAKLARIN GERİ VERİLMESİ) İÇİN ŞARTLAR NELERDİR?

5352 sayılı Adli Sicil Kanun’unun 13/A maddesinde, memnu hakların iadesi talebinde bulunabilmek için GEREKEN ŞARTLAR ŞUNLARDIR;

• Mahkum olunan cezanın infaz edilmesi,
• Cezanın infazından itibaren 3 yıllık bir sürenin geçmiş olması,
• Cezanın infazından başlamak ve cezanın infazından sonra geçirilmesi gereken 3 yıllık süre de dahil olmak üzere, bu süre içerisinde, hükümlünün yeni bir suç işlememesi ve yaşamını “iyi halli” olarak sürdürdüğüne dair mahkemede kanaat oluşturması,