BOŞANMA DAVASINDA MANEVİ TAZMİNAT

BOŞANMA DAVASINDA MANEVİ TAZMİNAT DAVASI ŞARTLARI NELERDİR ?

4721 Sayılı Türk Medeni Kanun’unun 174’üncü maddesinin ikinci fıkrasında boşanmaya sebep olan olaylar nedeniyle kişilik hakları saldırıya uğrayan tarafın kusurlu olan diğer taraftan uygun miktarda para istemeyebilmesi öngörülmüştür.

Boşanma davasındaki Manevi tazminat, cezalandırma amacına ya da mülkiyette eksilmenin telafisi amacına yönelik olmayıp, sadece manevi sağlığı bozulan eşin ruhî dengesinin onarılması amacını taşımaktadır.

TMK 174. Maddenin ikinci fıkrasında da belirtildiği gibi manevi tazminat için birtakım şartlar gerekmektedir. Bunları incelemek gerekirse;

1-Manevi Tazminat İsteyen Kişinin Kişilik Hakkının Saldırıya Uğramış Olması Gerekir.

Kanun koyucu manevi tazminata hükmetmenin şartı olarak sadece kişilik hakkının saldırıya uğramış olması yeterli görmüştür. Kişilik hakları şahsın hukuk düzeni tarafından korunan ahlaki ve hukuki değerlerinden oluşan şahsiyet değerleridir. Sınırlı olarak kanun metninde sayılmayan ve somut olaya göre hakim tarafından tespit edilerek değerlendirilecek haklardır. Hayat, beden bütünlüğü, sağlık, onur itibar, hürriyetler, özel hayatı bu haklardan sayılmaktadır.

Mahkeme, boşanmaya yol açan hadiselerin mahiyeti, kusursuz eşin duyduğu ıztırabı, olayların ruhi sıkıntı verip vermediğini, ruhî dengesini sarsıp sarsmadığını, ahlaki değerlerinin tahrip olup olmadığını, hukuki değerlerinin tecavüze uğrayıp uğramadığını gözeterek ne şekilde manevi zararın oluşturduğunu tespit edecektir.

Zina, sadakat ihlali, cana kast ve onur kırıcı davranış, yüz kızartıcı suçlar, haysiyetle bağdaşmayan alışkanlıklar, hakaret, şiddet, aile sırlarının ifşa edilmesi, kocanın cinsi zayıflığı ile eşin kızlığının izale edilememesi gibi hallerde maneviyata yönelik tecavüz bulunduğu uygulamada kabul edilmektedir.

Onur kırıcı davranışlar, kötü davranış, suç işlemek, dolayısıyla eşi toplum huzurunda mahcup duruma düşürmek şüpheye yer bırakmaksızın manevi tazminatı gerektirir

Ayrıca, Yargıtay İçtihatlarında ve Uygulamada sadakat ihlali, cana kast ve onur kırıcı davranış, yüz kızartıcı suçlar, haysiyetle bağdaşmayan alışkanlıklar, hakaret, şiddet, aile sırlarının ifşa edilmesi, kocanın cinsi zayıflığı ile eşin kızlığının izale edilememesi gibi hallerde kişilik hakkına saldırı niteliği taşıdığı kabul edilmektedir.

2-Manevi Tazminata Hükmedilmesi İçin Boşanmaya Sebep Olan Hadiselerden Kaynaklanan Manevi Zararın Doğması Gerekir.

Evlilik birliği içinde yaşanan olaylar tazminat talep eden eşe derin üzüntü vermeli, psikolojik buhran yaratmalı, elem vermeli, ağır utanca sürüklemeli. Ancak bu bütün duyguların hepsinin bir arada olmasına gerek yoktur. Yalnızca bir duygunun varlığı dahi tazminat istemeye yeterli olabilir.

Diğer bir ifadeyle kusurlu eşin davranışı sebebiyle; onurun kırılması, derin üzüntü, ızdırap, moral çöküntüsü şeklinde ortaya çıkan durumdur. Kusurlu eşin onur kırıcı davranışına aldırmamak, görmezlikten gelme tutumu içine girmek kusurlu eşin davranışını zımnen kabul, hatta affetmek olur. Böyle hallerde maneviyatta objektif eksilmeler meydana geldiği ileri sürülemez.

Sadece boşanma, manevi tazminata gerekçe olamaz. Kanun koyucu “boşanmaya sebep olan olaylalar yüzünden” ibaresini kullanmaktadır.  Bu olaylarda şahsiyet değerlerine yönelen ve acı, ızdırap, moral çöküntüsü veren davranışlar manevi tazminata konu olabilecektir. Aksi halde bütün boşanmalarda manevi tazminat söz konusu olur ki bu da adalet ilkesiyle bağdaşmaz.

3-Kendisinden Manevi tazminat istenen Eş’in kusurlu Olması gerekir.

Manevi tazminat talep eden eşin kişilik hakkının saldırıya uğraması gerektiğinden bahsedilmişti. Burada kişilik hakkını ihlal eden davranışın kusurlu olmasından söz edilmemektedir. Fakat, kusur sorumluluğu mevcuttur. Boşanmaya sebep olan olaylar eşlerden birine manevi zarar vermesi mümkün olup, bununla birlikte, boşanmaya sebep olan hadiseler eşlerin kişilik hakkını da ihlal edebilir.

Her boşanma davasında manevi tazminat istenecek diye bir durum bulunmamaktadır. Burada önemli olan boşanmaya sebep olan olaylarda kusurlu eşin bulunması gerekmektedir.

4-Manevi Tazminat İsteyen Eşin Kusursuz veya Daha Az Kusurlu Olması Gerekir.

Manevi tazminat isteyen eşin tamamen kusursuz olması beklenmemektedir. Ancak tazminat isteyen eşin davranışının boşanmaya neden olup olmadığı burada önemli bir etmendir. Eğer tazminat isteyen eşin eylemleri boşanmaya sebep olmuyorsa, o eşin manevi tazminat isteme hakkı vardır. Ancak manevi tazminat isteyen eşin kusurlu davranışları boşanma kararına yol açıyorsa manevi tazminat istemi reddedilir.

5-Manevi Zarar Boşanma Nedenine Bağlı Olarak Gerçekleşmiş Olması Gerekir. (İlliyet Bağı)

Tazminat istenilen manevi zarar ile boşanmaya yol açan olaylar arasındaki sebep-sonuç ilişkisi gerçekleşmiş ise manevi tazminat istemi haklıdır. Zira boşanmaya sebep olan hadiseler ile kusursuz eşin kişilik hakları saldırıya uğramış ve manevi zarar doğmuştur. Ancak, manevi çöküş boşanmaya konu edilen olay ya da olaylara bağlı değilse tazminat isteminden bahsedilemez.

6- Manevi Tazminatın Mutlaka Talep Edilmiş Olması Gerekir.

Açılan boşanma davasının boşanma ile sonuçlanması akabinde, zarar gören eşin belli bir miktar belirtmek suretiyle manevi tazminat talebinde bulunmuş olması halinde manevi tazminata hükmedilecektir. Boşanma davası reddedilirse veya ayrılık kararı verilirse kural olarak manevi tazminata hükmedilmez. Ancak, ayrılık kararında, daha az kusurlu eşin maneviyatına saldırı varsa adalet, eşitlik ve hakkaniyet gereği manevi tazminata hükmedilebilmelidir.

Diğer yandan, manevi tazminat istediğini beyan ederek tazminat talebinde bulunmak veya maddî tazminat talebinde bulunmuş olmak manevi tazminata hükmetmeyi gerektirmez. Manevi tazminat tür ve miktar olarak talep edilmek zorundadır. 

BOŞANMA DAVALARINDA MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİNE İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI

Boşanma davalarında Manevi Tazminata hükmedilirken yerel Mahkemelerin nelere dikkat etmesi gerektiğini Yargıtay birçok kararında hüküm altına almıştır. Yargıtay İçtihatlarına Örnek vermek gerekirse;

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 16.03.2021 Tarihli ve 2021/732 Esas, 2021/2273 Karar Sayılı Kararı;

“…Boşanmada manevi tazminatın amacı, boşanmaya sebep olan olaylar yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan tarafın, bozulan ruhsal dengesini telafi etmek, manevi değerlerindeki eksilmeyi karşılamaktır. Onun için, kişilik haklarını ihlal eden fiille, tazminat miktarı arasında makul bir oranın bulunması gerekir. Bir tarafın zenginleşmesine yol açacak sonuçlar doğurur miktarda manevi tazminat takdiri, müesseseyi amacından saptırır. Hakim, tazminat miktarını saptarken, bir yandan kişilik hakları zedelenen tarafın, ekonomik ve sosyal durumunu ve boşanmada kusuru bulunup bulunmadığını ve varsa kusur derecesini, fiilin ağırlığını; öbür yandan da, kişilik haklarına saldırıda bulunanın kusur derecesini, ekonomik ve sosyal durumunu göz önünde bulundurmak zorundadır. Açıklanan ilkeler gözetildiğinde davalı-karşı davacı kadın yararına takdir edilen manevi tazminat miktarı, ölçülülük ilkesine uygun olmayıp fazla bulunmuştur…”

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 28.01.2021 Tarihli ve 2020/6415Esas, 2021/758 Karar Sayılı Kararı;

“ ….Boşanma sebebiyle manevi tazminata hükmedilebilmesi için, tazminat talep eden tarafın kusursuz veya az kusurlu olması yanında, boşanmaya sebep olan olayların kişilik haklarına saldırı niteliğinde olması da gerekir (TMK m. 174/2). Boşanmaya sebep olan olaylar bu nitelikte değilse manevi tazminata hükmedilemez. Mahkemece yapılan yargılama ve toplanan delillerden; erkeğin kadınla ve çocuklarla ilgilenmediği, birlik görevlerini yerine getirmediği, düzenli çalışmadığı anlaşılmaktadır. Davacı erkeğin boşanmaya neden olan kusuru, davalı kadının kişilik haklarına saldırı niteliğinde değildir. Öyleyse davalı kadının manevi tazminat talebinin reddi gerekir. Bu husus nazara alınmadan kadın yararına manevi tazminata hükmedilmesi doğru olmayıp…”